Co to jest kontrast? Kiedy podaje się kontrast?
Kontrast to popularny i czasami niezbędny środek cieniujący podawany podczas badań radiologicznych. Dzięki niemu lepiej można ocenić badane narządy, co wpływa na precyzyjną diagnostykę ewentualnych schorzeń. Co trzeba wiedzieć o kontraście i kiedy się go podaje?
- Czym jest kontrast?
- Kiedy podawany jest kontrast?
- Jakie są skutki uboczne kontrastu?
- Kontrast – kto musi uważać?
Czym jest kontrast?
Właściwa nazwa dla kontrastu to środek cieniujący lub kontrastujący. Podawany jest on w celu lepszego uwidocznienia badanych narządów lub tkanek. Zazwyczaj jako kontrast stosuje się sole baru, które podawane są doustnie, by lepiej zobaczyć układ pokarmowy lub związki jodu aplikowane do naczyń krwionośnych. Właściwie dobrany środek cieniujący powinien być nieszkodliwy dla zdrowia, nie może brać udziału w procesach metabolicznych, gromadzi się w wybranym organie i jest szybko usuwany z organizmu w naturalny sposób.
Kiedy podawany jest kontrast?
Większość badań radiologicznych może być wykonana bez kontrastu, jednak podanie odpowiedniego środka może pomóc w precyzyjnej i trafnej diagnostyce. Najczęściej wykorzystywany jest on w badaniach, które wykorzystują promieniowanie rentgenowskie. Mowa tu o tomografii komputerowej, rentgenogramie czy angiografii. Wówczas podawany kontrast aplikowany jest dożylnie. Wcześniej pacjent musi odpowiedzieć na kilka pytań związanych ze stanem zdrowia, np. czy jest alergikiem, czy ma astmę, czy choruje na nerki lub wątrobę, czy ma niewydolność krążeniową lub oddechową itp.
Kontrast stosowany jest również w rezonansie magnetycznym. Wówczas wykorzystywane są związki gadolinu. Oczywiście dawka, jak i sam rodzaj kontrastu powinny być dopasowane do badanego narządu, ale i stanu zdrowia osoby badanej. Wiadomo jednak, że środki przygotowywane na bazie gadolinu są bezpieczniejsze dla niektórych pacjentów, np. chorujących na nerki czy tarczycę.
Jakie są skutki uboczne kontrastu?
Kontrast może wywoływać skutki alergiczne i działania niepożądane. U pacjentów, którzy zmagają się z alergiami wykonywana jest najczęściej próba biologiczna, po której okazuje się, czy mogą oni przyjąć kontrast czy nie. Rzadko jednak dochodzi do ostrej reakcji organizmu, jaką jest np. wstrząs anafilaktyczny.
Środki cieniujące mogą wywoływać skutki uboczne, a jakie to zależy od podanego kontrastu. Może się zdarzyć, że pacjent będzie odczuwał nudności, ból głowy, swędzenie, pocenie, uczucie gorąca, kaszel czy kichanie. Nie są to jednak groźne objawy. Pacjenci badający układ pokarmowy po podaniu środka cieniującego mogą mieć łagodne bóle brzucha lub biegunkę.
Kontrast – kto musi uważać?
Na kontrast muszą uważać przede wszystkim osoby chorujące na nerki. Niezbędne jest wykonanie badania – kreatyniny, co pozwoli ocenić, jakie są parametry tego narządu. Jeśli współczynnik przesączania kłębuszkowego GFR wynosi poniżej 30, wówczas wykonanie badania radiologicznego z użyciem kontrastu jest niemożliwe, ponieważ środek nie będzie mógł zostać wydalony z organizmu. Uważać muszą również chorzy na cukrzycę, którzy biorą leki, np. metforminę. Jeśli natomiast badaniom poddawana jest kobieta karmiąca, wtedy nie może ona w ciągu doby od badania karmić dziecka.
